فرایند بسته بندی فعال مواد غذایی به چه صورت است؟ بسته بندی مواد غذایی یکی از راه‌های نگهداری آنها میباشد. با بسته بندی میتوان طول عمر مواد غذایی را افزایش داد. امروزه در صنعت غذا از روشهای نوین برای بسته بندی مواد غذایی استفاده میشود. بسته بندی فعال مواد غذایی یکی از انواع بسته بندی هایی می باشد که خود به چندین دسته تقسیم میشود. در پست‌های قبلی علم فود در مورد بسته بندی هوشمند و بسته بندی ضدمیکروبی که یکی از انواع بسته بندی فعال می باشد صحبت کردیم. در این پست قصد داریم در مورد بسته بندی فعال مواد غذایی و انواع آن صحبت کنیم.
بسته بندی فعال مواد غذایی چیست؟
بسته بندی فعال یکی از مفاهیم نوین در بسته بندی مواد غذایی است که در پاسخ به تغییرات مداوم در نیازهای مصرف کنندگان به بازار فروش عرضه شده است. بسته بندی فعال شرایط جو بسته را به گونه ای تغییر میدهد که موجب افزایش عمر نگهداری مواد غذایی می گردد. این نوع بسته در انواع مختلفی که دارای افزودنی‌هایی به منظور حفظ تازگی محصول است که می‌توانند کاربردهای متعددی داشته و در مقایسه با بسته بندی قدیمی در نگهداری ماده غذایی موثر است. بسته بندی فعال در مورد انواع گوناگون مواد غذایی مثل نان، کیک، شیرینی، پیتزا، خمیر تازه، پنیر، گوشت و فراورده‌های ان و میوه‌جات مورد استفاده قرار گرفته است.
انواع بسته بندی فعال مواد غذایی
بسته‌بندی ضدمیکروب
یکی از انواع بسته بندی فعال مواد غذایی، بسته بندی ضد میکروب است. فرآوری نامناسب و الودگی میکروبی، ماندگار ماده غذایی را کاهش میدهد. یه همین دلیل پژوهش‌های گسترده ای در زمینه ساخت بسته بندی فعال و دارای عوامل ضدمیکروب صورت گرفته است.
روشهای نگهداری مواد غذایی، شامل فرآوری گرمایی، اتجماد، پرتودهی و استفاده از مواد ضدمیکروبی یا نمک ها هستند که در رابطه با فراورده هایی مثل گوشت تازه و فرآورده های آماده نمیتوان استفاده کرد. از عوامل ضد میکروب در تهیه ماده بسته بندی برای جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها استفاده میشود. انواع ترکیبات ضدمیکروبی شامل الکل، باکتریوسین‌ها، عوامل چنگالی کننده، آنزیمها، اسیدهای آلی هستند.
روشهای گنجاندن ماده ضدمیکروب در بسته‌بندی
۱.وارد کردن ماده ضدمیکروب در فیلم از راه افزودن آن به دستگاه اکسترودر، هنگامی که فیلم کواکسترود شده، تولید میشود.
۲.روش جایگزین فرآوری اکستروژن که عبارتست از کاربرد افزودنی ضدمیکروب در محیط به صورت کنترل شده به گونه ای که به‌طورکامل مورد استفاده قرار گیرد. برای نمونه، میتوان آن را در لایه ای که در تماس با ماده غذایی است، در بسته بندی چندلایه قرار داد.
استفاده از سنسورها
سنسورهای اکسیژن برمبنای فلورسان
سنسورهای اکسیژن بر مبنای فلورسان، از پیشرفته ترین و مطمئن ترین، سیستم‌ها برای اندازه گیری گازهای موجود داخل بسته بندی به ویژه در فرآورده های گوشتی برای اولین بار استفاده شد. استفاده از رنگهای لومینسانس غیرفعال شده توسط اکسیژن را به عنوان نشانگر غیرتخریبی به منظور استفاده در بسته بسته های مواد غذایی پیشنهاد نمودند.
درحال حاضر دو سیستم بیوسنسور در سطح تجاری دردسترس می باشند. TMGuared Toxin که توسط شرکت Alert Toxin عرضه شده است و نوعی سیستم شناسایی چشمی است که درآن پادتن هایی را در یک بسته پلاستیکی با پایه پلی اتیلن وارد کرده اند. این سنسور از توانایی تشخیص گونه های سالمونلا ،کامپیلو باکتر و ای‌کولای برخوردار است.
سنسورهای طبیعی
روشهای دیگری برای نشان دادن تازگی برمبنای استفاده از سنسورهای طبیعی طراحی و توسعه یافته اند. سنسورهای طبیعی وسایل آنالیتیکی کم حجمی هستند که شناسایی، ثبت و انتقال اطلاعات مربوط به واکنش‌های بیولوژیکی را برعهده داشته و از یک گیرنده طبیعی اختصاصی برای ماده تجزیه شونده هدف و مبدلی برای تبدیل پیام‌های بیولوژیکی به واکنش‌های الکتریکی قابل اندازه گیری تشکیل می گردد. گیرنده های طبیعی موادی مانند آنزیمها، میکروبها، هورمونها و اسیدهای نوکلئیک است.
سنسورهای گازی
سنسورهای گازی به وجود جزء گازی به واسطه تغییر عوامل فیزیکی سنسور واکنش نشان داد و از طریق یک وسیله خارجی کنترل میشود.
نشانگرهای تازگی
معرف یا نشانگر تازگی، اطلاعات مستقیمی از کیفیت ماده غذایی فراهم میکند که از رشد میکروبی یا تغییرات شیمیایی در فرآورده غذایی است. وضعیت میکروبی بسته میتواند از روی واکنش‌های انجام شده بین معرف‌های موجود در بسته و متابولیت‌های حاصل از رشد میکروبها تعیین می‌گردد.
معرف‌های دما_ زمان
یک معرف دما_ زمان طبق تعریف عبارت است از ابزار مورد استفاده به‌منظور نشان دادن هر تغییر قابل اندازه‌گیری وابسته به دما _ زمان که نشان دهنده سابقه دمایی جزئی یا کامل بر معرف دما_ زمان فرآورده غذایی است که به آن متصل است.
بسته‌بندی خود سرد شونده
نوع دیگر بسته بندی فعال مواد غذایی می باشد. بیشتر پیشرفت‌های صورت گرفته در رابطه با این نوع بسته به صورت پتنت بوده واطلاعات چندانی در این زمینه در دسترس نمی باشد. مفهوم بسته بندی خود سردشونده اولین بار در سال ۱۹۳۹ مطرح شد . درآن زمان تولید گرما بر مبنای سوزاندن نوعی پودر مرکب از نیتروگلیسیرین و نوعی ژل معدنی ژلاتینه شده با افزایش استن قرار داشت که از ایمنی چندانی برای مصرف کننده ناآگاه برخوردار نبود.
به همین دلیل متخصصین صنایع بسته بندی مواد غذایی موظف به طراحی بسته هایی شدند که بدون اتکا به منبع الکتریکی بتوانند گرم شوند. به این ترتیب ایده استفاده از واکنش گرمازا برای گرم کردن محتویات قوطی مطرح گردید که یکی از متداول ترین آنها بر مبنای واکنش اکسید کلسیم با آب است.
تمامی تجهیزات و ابزار لازم در یک فنجان ایزوله گرمایی قرار داشت که اندازه آن دو برابر فنجانهای مرسوم بود. به تدریج متخصصین به این نتیجه رسیدند که اکسید کلسیم برای واکنش از سرعت کافی برخوردار نبوده و به همین دلیل با اکسید منیزیم جایگزین گردید که سرعت گرم شدن آن بسیار زیاد بود.
بسته بندی خود گرم شونده
این مدل نوع دیگری از بسته بندی فعال است.اولین بار توسط شرکت Joseph در ۱۹۹۷ طراحی گردید. اصول مورد استفاده در طراحی این بسته ها همان اصول به کار رفته در سیستم سردخانه های مکانیکی بود که عبارت است از تبخیر فلوروکربن مایع. این قوطی‌ها دارای یک محفظه بسته داخلی است که هنگام باز شدن آن مایع به گاز تبدیل شده و به منظور گرمای نهان تبخیر خود گرما را از محتویات گرفته وآنها را خنک می نماید. (بسته با حجم ۵۰۰ یم لی لیتر تا حدود F ˚۳۰ )با توجه به مخالفتهای صورت گرفته در مورد آزاد شدن فلوروکربن به محیط زیست از گاز دی اکسید کربن به عنوان عامل خنک کننده استفاده گردید.
دوره آموزشی متخصص آزمایشگاه مواد غذایی
مجموعه علم فود به عنوان همکار آموزشی سازمان غذا و دارو، دو دوره آموزشی در زمینه آزمایشات کنترل کیفیت مواد غذایی که شامل آزمایشات کنترل کیفیت میکروبی مواد غذایی و آزمایشات کنترل کیفیت شیمی مواد غذایی می باشد را به صورت کاملا عملی و مهارت محور در سایت علم فود ارائه میدهد. این دوره ها در آزمایشگاه همکار سازمان غذا و دارو و سازمان دامپزشکی ضبط شده و آزمون های مهم و نکات مهم آزمایشات مواد غذایی در دوره آموزش داده شده است.
بعد از گذراندن دوره های آزمایشگاه شیمی و میکروب مواد غذایی میتوانید، گواهینامه مورد تایید سازمان غذا و دارو نیز با مجموعا ۲۰ امتیاز کسب کنید. برای آشنایی با دوره های تخصصی آزمایشگاه مواد غذایی بر روی ثبت نام و شروع یادگیری کلیک کنید.
دوره های تخصصی آزمایشگاه مواد غذایی
دوره آزمایشگاه شیمی مواد غذایی
آموزش صفر تا صد آزمایشگاه شیمی مواد غذایی به صورت عملی در سایت علم فود به همراه گواهینامه معتبر آموزشی
دوره آزمایشگاه میکروبی مواد غذایی
دوره تخصصی آزمایشگاه میکروبیولوژی مواد غذایی به همراه آموزش اصول تخصصی کار در آزمایشگاه مواد غذایی
دوست عزیز علم فودی اگر می خوای از دوره های تخصصی که علم فود برگزار میکنه باخبر بشی و کلی مطلب علمی در زمینه صنایع غذایی یاد بگیری علم فود رو در اینستاگرام هم دنبال کن (کافیه روی عکس زیر کلیک کنی تا وارد پیج علم فود بشی):
