بسته بندی ضد میکروبی(تعریف+انواع+عوامل)

بسته بندی ضد میکروبی چیست؟ کاربرد بسته بندی ضد میکروبی در مواد غذایی چیست؟ سلام به شما دوست عزیز علم فودی🌹. ممنونیم که علم فود رو برای پیدا کردن پاسخ سوالتون در مورد بسته بندی ضدمیکروبی انتخاب کردید. مهم‌ترین هدفی که در بسته‌ بندی مواد غذایی مدنظر است، افزایش طول‌عمر نگهداری محصول می‌باشد.  از گذشته تا به امروز از انواع مختلف بسته‌بندی به منظور رسیدن به این هدف استفاده شده است. با پیشرفت تکنولوژی در حوزه بسته‌بندی و همچنین در حوزه صنایع غذایی، از انواع جدیدتری از بسته‌بندی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که میتوان در این زمینه به بسته‌بندی هوشمند مواد غذایی اشاره کرد.

بسته بندی ضدمیکروبی نیز یکی از انواع بسته‌بندی های هوشمند می‌باشد (پیشنهاد میکنم، مقاله بسته بندی هوشمند مواد غذایی رو هم مطالعه کنید). در این پست قصد داریم در مورد این نوع بسته‌بندی‌ها صحبت کنیم. تا پایان این مطلب با علم فود همراه باشید😊.

بسته بندی ضدمیکروبی چیست؟

بسته بندی ضد میکروبی مواد غذایی یکی از پراستفاده‌ترین انواع بسته بندی‌فعال است. بسته بندی فعال نوعی بسته‌بندی است كه علاوه بر داشتن خواص بازدارنگی بسته‌بندی های معمول، با تغييير شرايط بسته بندی،  ايمي، ماندگاری و يا شرايط حسی مواد غذايي بهبود مي‌بخشند و در عین حال کیفیت ماده غذایی را حفظ می‌کنند. بسته بندی فعال با اضافه کردن عناصر فعال ساخته می‌شود. مواد ضد میکروبی در بسته بندی ضد میکروبی به‌وسیله کاهش رشد میکروارگانیسم‌ها و طولانی کردن فاز تاخیری آنها و یا غیرفعال کردن و نابودی میکروب‌ها باعث افزایش ماندگاری مواد غذایی می‎شوند.

ویژگی ترکیبات ضدمیکروبی در بسته بندی‌های فعال

• موردتایید سازمان‌های نظارت‌کننده مانند FAD و یا EPA در آمریکا بوده و برای تماس با ماده غذایی مجاز باشد.
• قیمت پایینی داشته باشد تا مقرون به‌صرفه باشد.
• برای طیف وسیعی از میکروارگانسم‌ها موثر باشد.
• در غلظت‌های کم بر میکروارگانیسم‌ها موثر باشد.
• بر خواص حسی مواد غذایی تاثیر منفی نداشته باشد.

در مقایسه با اهداف بسته‌بندی‌های معمول مواد غذایی شامل:

• افزایش عمر نگهداری
• حفظ کیفیت
• تضمین سلامت

بسته بندی های ضدمیکروبی به طور اختصاصی برای کنترل میکروارگانیسم‌هايي كه عموما اثر منفي روي هر سه هدف بالا بگذارند، طراحي شده اند. بنابراين بسياري از محصولات كه به فساد ميكروبي يا آلودگي حساس نيستند، احتياجی به سيستم بسته‌ بندی ضدمیکروبی ندارند، گرچه اکثر غذاها فسادپذیرند.

عملکرد سیستم‌های بسته بندی ضدمیکروبی مواد غذایی عموما به سه شکل است:

• رهاسازی:
  • این نوع، اجازه مهاجرت عوامل ضدمیکروبی به درون غذا یا فضای فوقانی درون بسته را می‌دهند و بدین صورت از رشد میکروارگانیسم‌ها جلوگیری میکنند.

• جذب کنندگی:
  • نوع جذب‌کننده، فاکتورهای ضروری رشد میکروبی را از سیستم غذایی برمی‌دارند و بدین صورت از رشد میکروارگانیسم‌ها جلوگیری می کنند.

• تثبیت شده:
  • این نوع سیستم، درجاییکه قوانین، اجازه مهاجرت عوامل ضد میکروبی را درماده غذایی نمی دهند با ایجاد پیوند کووالانسی بین عوامل ضدمیکروبی و ساختارهای شیمیایی مواد بسته بندی، استفاده می‌گردد.

عوامل ضدمیکروبی:

عوامل ضدمیکروبی مختلفی ممکن است در سیستم بسته بندی ضد میکروبی مواد غذایی گنجانده شود که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• مواد ضدمیکروبی شیمیایی
• آنتی اکسیدان ها
• محصولات بیوتکنولوژی
• پلیمرهای ضدمیکروبی
• مواد ضدمیکروبی طبیعی
• گازها

استفده از مواد ضدمیکروبی شیمیایی در صنعت رایج‌تر است. این عوامل شامل اسیدهای آلی، قارچ‌کش ها، الکل ها و آنتی بیوتیک ها می باشد.

مواد ضد میکروبی مورد استفاده در بسته بندی ضد میکروبی

اسیدهای آلی و نمک‌های آنها

این اسیدها شامل اسیدپروپیونیک، اسیدبنزوئیک، اسید سوربیک، اسید استیک، اسید لاکتیک، اسیدمالیک، پارابن ها و سوربات ها می باشد. اغلب این اسیدها در گیاهان یا محصولات تخمیری وجود دارند با این وجود آنها عمدتا به روش شیمیایی سنتز شده  و در دسته مواد نگهدارنده شیمیایی قرار می‌گیرند.

باکتریوسین ها

گروهی از موادضدمیکروبی هستند که طی تخمیر توسط برخی از میکروارگانیسم‌ها تولید می‌‌شوند و بیشتر ازجنس پپتید هستند. اثر بازدازندگی و بعضا کشندگی بر روی سویه های همان گونه دارند.  از شناخته ترین باکتریوسین ها، نایسین و ناتامایسین هستند. (پیشنهاد میکنم مقاله کاربرد ناتامایسین در صنایع غذایی را مطالعه کنید). علاوه بر نایسین و ناتامایسین، پدیوسین، لاکتی سین نیز برای این منظور به کار میروند. نایسین یک ترکیب پپتیدی است که با اتصال به غشای باکتری های گرم مثبت موجب ایجاد سوراخ در غشا شده و باعث نفوذپذیر شدن غشا نسبت به عبور و مرور مواد و یون ها می گردد.

آنتی اکسیدان ها یا جاذب های اکسیژن

این نوع از مواد ضدمیکروبی موجب جلوگیری از رشد میکروب ها و به ویژه کپک ها میشوند. آنتی اکسیدان های شیمیایی مجاز در مواد بسته بندی جهت ایجاد اتمسفر بی هوازی درون بسته، گنجانده میشوند و به این ترتیب مواد غذایی را در برابر فساد هوازی حفظ می کنند. در کنار آنتی اکسیدان ها یک سیستم مهارکنندگی چندجزئی مانند کیسه های تجاری جاذب اکسیژن برای کاهش غلظت اکسیژن درون بسته، می تواند استفاده شود.

روش های استفاده از مواد ضدمیکروبی در بسته بندی مواد غذایی

1. مواد ضدمیکروبی در کیسه یا لفاف قرار گرفته و در بسته بندی غذا گذاشته میشود مانند کیسه اتانول
2. ثابت شدن مواد ضدمیکروبی در پلیمر به وسیله پیوند یونی و کووالانسی
3. استفاده از مواد ضدمیکروبی مانند ترکیبات نقره و یا آنزیم های ضدمیکروبی مثل لاکتوپراکسیداز در ترکیب مستقیم با پلیمر
4. استفاده از پلیمرهایی که ذاتا خاصیت ضدمیکروبی  دارند مانند پلیمر کیتوزان (در بسته بندی ضد میکروبی) که برای محافظت از سبزی و میوه از آلودگی قارچی استفاده می شود.

دوست عزیز علم فودی شما میتونید، علم فود رو در اینستاگرام هم دنبال کنید. برای ورود به صفحه اینستاگرام علم فود، بر روی عکس زیر کلیک کنید (لطفا با لبخند وارد بشید😊)

 از منابع استفاده شده:

بسته بندی های ضد میکروبی مواد غذایی

علم فود