دستورالعمل نمونه برداری از مواد غذایی چیست؟ چگونه از مواد غذایی نمونه برداری کنیم؟ سلام به شما دوست عزیز علم فودی. ممنونیم که علم فود رو برای آشنایی با دستورالعمل نمونه برداری از مواد غذایی انتخاب کردید. تا پایان این مطلب با علم فود همراه باشید.
چرا نمونه برداری از مواد غذایی مهم است؟
نمونه برداری از مواد غذایی یک روش مهم برای ارزیابی ایمنی مواد غذایی تولید شده توسط یک واحد تولیدی و همچنین ایمنی محیطی است که مواد غذایی در آن تولید می شود. نمونه‌برداری از مواد غذایی فرآیندی است که برای بررسی بی‌خطر بودن یک غذا و عدم وجود آلاینده‌های مضر، یا اینکه فقط حاوی افزودنی‌های مجاز در سطوح قابل قبول یا حاوی سطوح مناسبی از مواد اصلی باشد و نشانگر رنگی تغذیه ای آن درست باشد یا برای آگاهی از سطوح مواد مغذی موجود استفاده میشود.
از آنجا که نمونه ی گرفته شده از یک مجموعه باید نشان دهنده ی خصوصیات کل آن مجموعه باشد، لذا دقت در نمونه گیری اهمیت پیدا میکند. اگر نمونه گیری به طریقی خارج از استاندارد و یا در ظرفی که خود دارای آلودگی باشد انجام گیرد، کیفیت کل محموله زیر سؤال می رود. با توجه به این مسئله باید هنگام نمونه برداری از مواد غذایی توجه کافی به این نکته که نمونه ی گرفته شده دقیقا بیانگر کیفیت کل محموله باشد، مبذول داشت.
آیا نمونه برداری از همه مواد غذایی به یک شکل است؟
خواص مشخص کننده و مورد نظر در هر کالا متغیر است، قاعدتا برای هر کالا و یا گروهی از کالای مشابه برای نوع نمونه برداری و وسائل نمونه برداری دستورالعمل های خاص و تکمیلی باید تهیه و مورد استفاده قرار گیرد. بدون شک اصول نمونه برداری از مواد غذایی به صورت تصادفی برای تمام کالاها یکی است؛ ولی بسته به کیفیت هر كالا و مشخصاتی که مورد نظر است، در مرحله ی نمونه برداری باید توجه و مطالعه ی کافی نمود و روش های جداگانه و تخصصی تهیه و در اختیار افراد مسئول قرار داد.
نکات مهم دستورالعمل نمونه برداری از مواد غذایی
برای نمونه برداری از مواد غذایی، برای هر کالا در وهله ی اول مشخصات کالای مورد نظر باید مورد بررسی قرار گیرد و به عبارت دیگر باید توجه داشت که منظور از نمونه برداری انجام کدام آزمون است و با کمک جدول اعداد تصادفی و انتخاب واحدهای کالا این عمل را بتوان به شکل صحیحی انجام داد و نمونه ی واقعی که معرف کیفیت نهایی کالا است، تهیه و تحت شرایط مناسب به آزمایشگاه ارسال نمود و فقط با این نوع بررسی ها و دقت هاست که می توان نتیجه ی صحیحی بدست آورد. تعدادی از نکات مهم که باید در نمونه برداری مورد توجه قرار گیرد:
1. میزان نمونه ی مورد نیاز از هر یک از فرآورده های مشمول، طبق استاندارد مربوطه باشد.
2. یک نمونه از هر فرآورده ای به عنوان نمونه ی شاهد توسط کارشناس نمونه بردار امضا مهر و موم گردیده و در اختیار صاحب کالا قرار گیرد.
3. قبل از نمونه برداری از مواد غذایی، نمونه بردار باید اطمینان یابد که جنس محموله یکنواخت است و مخلوطی از جعبه ها و کیسه های محتوی کالا با درجات مختلف باشد؛ به عبارت دیگر، جعبه های محتوی هر درجه باید در محل معین و مربوط به خود انبار شوند و نه به صورت مخلوطی از درجات مختلف که در یک محل چیده شده اند.
4.محتوی جعبه های باز شده را در محل مناسب بر روی هم میریزند و کالا را کاملا مخلوط میکنند و از هر کدام مقدار مشخصی در کیسه ریخته و جهت آزمایش به آزمایشگاه میفرستند.
5. هر نمونه توسط آزمون کننده به دو قسمت مساوی تقسیم می شود و یک قسمت آن بایگانی و قسمت دیگر آزمون می شود.
6. هنگام برداشتن و انبار کردن نمونه باید دقت شود که خواص ماده ی مورد نظر تغییر نکند؛
در نمونه برداری از مواد غذایی برای جلوگیری از تغییر خواص چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
برای جلوگیری از تغییر خواص مواد غذایی در نمونه برداری از مواد غذایی، رعایت مطالب زیر ضروری می باشد:
1. نمونه ها باید در محل سربسته نگهداری شود تا از جریان هوا گرد و خاک و غیره محفوظ باشد.
2.وسایل نمونه برداری باید کاملا تمیز و خشک باشد.
3.هنگام نمونه برداری از مواد غذایی باید پیش بینی های لازم برای جلوگیری از آلوده شدن محصول شود. نمونه ها باید در ظروف تمیز و خشک که از شیشه یا پلاستیک ساخته شده اند، ریخته شود.
4.ابعاد ظرف های محتوی نمونه باید طوری انتخاب شود که نمونه تمام ظرفیت آن را پر کند.
5. هر یک از ظرف های نمونه باید پس از پر شدن سرپوش مناسبی داشته باشد تا از ورود هوا و رطوبت جلوگیری شود و تا آنجا که امکان دارد کیفیت ظاهری و باطنی کالا تغییر نکند.
6. لازم است از وارد آوردن فشار به ظروف و کیسه های محتوی نمونه خودداری شود.
7. نمونه باید در شیشه های کاملا تمیز و خشک تا لب شیشه ریخته شود و از گذاشتن برچسب های کاغذی در داخل آن باید پرهیز کرد؛ زیرا کاغذ مقداری از رطوبت را جذب می نماید.
8.بر روی برچسب نمونه بایستی مشخصات کامل جنس و نام فروشنده و خریدار و تاریخ، ذکر و مهر و موم گردد.
9. در مواردی که اندازه گیری درصد رطوبت مورد نظر است باید کار نمونه برداری از مواد غذایی و مهر و موم کردن آن به سرعت انجام گیرد تا این که جنس در حین نمونه برداری تغییر رطوبت ندهد.
دستورالعمل نمونه برداری از مواد غذایی جامد
در نمونه برداری از مواد غذایی باید دقت کنیم که ماده غذایی مورد نظر جامد است یا مایع :
روش نمونه برداری از مواد غذایی جامد فله
در این روش یک توده ی تپه مانند از محموله ی مورد نظر درست کرده و آن را به چهار قسمت مساوی تقسیم می کنند. سپس دو قسمت رو به روی هم را انتخاب کرده، بر می دارند و مجددا مخلوط میکنند. حال مجددا یک توده ی دیگر درست کرده و مشابه حالت قبل به چهار قسمت مساوی تقسیم کرده و دو قسمت آن را بر میدارند.
این روش را تا آنجا که به اندازه ی تعیین شده جهت نمونه برداری برسند ادامه میدهند. این اندازه معمولا معادل ۲۵۰ گرم میباشد که این مقدار را در بسته های پلاستیکی یا قوطی های غیر قابل نفوذ هوا گذاشته آنگاه نمونه ی اخذ شده را به آزمایشگاه طی نامه ای ارسال میکنند.
روش نمونه برداری از مواد غذایی جامد به صورت کیسه
در این روش کیسه ها را به صورت منظم چیده و چند کیسه را به صورت تصادفی از جدول اعداد تصادفی انتخاب می کنند (روش اجرایی استفاده از فنون آماری در بازرسی) سپس از عصای نمونه برداری استفاده کرده و عصا را داخل کیسه های مورد نظر میکنند. این عصا یک استوانه ی توخالی است که ضمن حرکت در محموله نمونه را بر می دارد.
دستورالعمل نمونه برداری از مواد غذایی مایع
در نمونه برداری از مواد غذایی مایع برحسب ارتفاع مایع در مخزن روش های مختلفی وجود دارد:
1. اگر ارتفاع مایع درون مخزن کمتر از ۱۰ فوت باشد با استفاده از spot sampler از نقطه ی وسط مایع یک نمونه گرفته میشود.
2. اگر ارتفاع مایع درون مخزن بین ۱۰ تا ۱۵ فوت باشد از دو نقطه با ارتفاع یک چهارم و سه چهارم مایع درون مخزن نمونه برداری کرده و یک نمونه ی مرکب میسازیم (به این نوع نمونه برداری اصطلاحا ” دوبار نمونه گیری” گفته میشود.
3.اگر ارتفاع مخزن فوت بیشتر باشد از سه نقطه با ارتفاع یک ششم و یک سوم و پنج ششم مایع درون مخزن سه نمونه برداشته و یک نمونه ی مرکب میسازیم به این نوع نمونه گیری اصطلاحا سه بار “نمونه گیری” گفته می شود.
دوره متخصص آزمایشگاه مواد غذایی
مجموعه علم فود به عنوان همکار آموزشی سازمان غذا و دارو، دو دوره آموزشی در زمینه آزمایشات کنترل کیفیت مواد غذایی که شامل آزمایشات کنترل کیفیت میکروبی مواد غذایی و آزمایشات کنترل کیفیت شیمی مواد غذایی می باشد را به صورت کاملا عملی و مهارت محور در سایت علم فود ارائه میدهد. این دوره ها در آزمایشگاه همکار سازمان غذا و دارو و سازمان دامپزشکی ضبط شده و آزمون های مهم و نکات مهم آزمایشات مواد غذایی در دوره آموزش داده شده است.
بعد از گذراندن دوره های آزمایشگاه شیمی و میکروب مواد غذایی میتوانید، گواهینامه مورد تایید سازمان غذا و دارو نیز با مجموعا 10 امتیاز بازآموزی کسب کنید. برای آشنایی با دوره های تخصصی آزمایشگاه مواد غذایی بر روی ثبت نام و شروع یادگیری کلیک کنید:
دوره های تخصصی آزمایشگاه مواد غذایی
دوره آزمایشگاه شیمی مواد غذایی
آموزش صفر تا صد آزمایشگاه شیمی مواد غذایی به صورت عملی در سایت علم فود به همراه گواهینامه معتبر آموزشی
دوره آزمایشگاه میکروبی مواد غذایی
دوره تخصصی آزمایشگاه میکروبیولوژی مواد غذایی به همراه آموزش اصول تخصصی کار در آزمایشگاه مواد غذایی
دوره بدو استخدام مسئولین فنی صنایع غذایی
در دوره بدو استخدام مسئولین صنایع غذایی که در سایت علم فود به صورت ویدیویی و در بستر اپلیکشین ارائه شده است تمامی مباحث مهمی که مسئولین صنایع غذایی در بدو ورود به واحد تولیدی باید بدانند آموزش داده شده است. بعد از گذراندن دوره گواهی مورد تایید سازمان غذا و دارو با 5 امتیاز بازآموزی ارائه میشود. برای آشنایی با دوره بر روی عکس زیر کلیک کنید:
دوست عزیز علم فودی، با مراجعه و عضویت در سایت علم فود میتونی به کلی مقاله در زمینه صنایع غذایی و دوره های تخصصی صنایع غذایی دسترسی داشته باشی، کافیه روی لینک زیر کلیک کنی:
