مواد غذایی سرشار از پروتئین کدامند؟ جدول پروتئین مواد غذایی چیست؟ در پست های قبلی علم فود در مورد مواد غذایی که بمب منیزیوم هستند، مواد غذایی سرشار از روی و مواد غذایی سرشار از آهن صحبت کردیم. در این مقاله قصد داریم در مورد مواد غذایی سرشار از پروتئین، انواع جدول پروتئین مواد غذایی و نقش پروتئین در بدن صحبت کنیم. تا پایان این مطلب با علم فود همراه باشید.
مواد غذایی سرشار از پروتئین کدامند؟
در ادامه می‌خواهیم انواع مواد غذایی سرشار از پروتئین را بررسی کنیم :
تخم مرغ
تخم مرغ از مواد غذایی سرشار از پروتئین است. یک عدد تخم مرغ کامل جزء سالم‌ترین و بهترین مواد غذایی است که سرشار از مواد مغذی قابل دسترس دیگری به‌جز پروتئین نیز است. تخم مرغ منبع عالی ویتامین‌ها، مواد معدنی، چربی‌های سالم، آنتی‌اکسیدان‌های محافظ چشم و مواد مغذی موردنیاز شما هستند. تخم مرغ ها پروتئین بالایی دارند، اما سفیده تخم مرغ تقریباً پروتئین خالص است. تخم مرغ و غذاهای حاوی تخم مرغ برای افرادی که حساسیت به تخم مرغ دارند مناسب نیست. یک تخم مرغ بزرگ حاوی 6 گرم پروتئین و 78 کالری است.
بادام
سینه مرغ
سینه مرغ یکی از محبوب‌ترین مواد غذایی سرشار از پروتئین است. اگر آن را بدون پوست بخورید، بیشتر کالری‌های آن از پروتئین حاصل می‌شود. یک عدد سینه مرغ کبابی بدون پوست، 53 گرم پروتئین و 284 کالری دارد.
جو دوسر
جو یکی از سالم‌ترین دانه‌های موجود و یکی از مواد غذایی سرشار از پروتئین است. آن‌ها فیبرهای سالم، منیزیم، منگنز، تیامین (ویتامین B1) و چندین ماده مغذی دیگر را تأمین می‌کنند. یک فنجان جو دوسر حاوی 1 گرم پروتئین و 307 کالری است
پنیر کاتیج
از دیگر مواد غذایی سرشار از پروتئین می‌توان پنیر کاتیج را نام برد. پنیرکاتیج نوعی پنیر است که ازنظر چربی و کالری کم است. سرشار از کلسیم، فسفر، سلنیوم، ویتامین B12، ریبوفلاوین (ویتامین B2) و سایر مواد مغذی است.
226 گرم از پنیر کاتیج حاوی یک درصد چربی، دارای 28 گرم پروتئین و 163 کالری است.
ماست یونانی
ماست یونانی، ماست هم زده نیز گفته می‌شود. ماست یونانی بافت خامه‌ای دارد که سرشار از مواد مغذی متفاوت است. 170 گرم از ماست یونانی، 17 گرم پروتئین و 100 کالری دارد. ماست یونانی پرچرب نیز دارای پروتئین بالایی است اما حاوی کالری بیشتری است.
شیر
شیر حاوی کمی از تقریباً هر ماده مغذی موردنیاز بدن شماست و از مواد غذایی سرشار از پروتئین به‌حساب می‌آید. این منبع خوبی برای پروتئین باکیفیت بالا است و ازنظر کلسیم، فسفر و ریبوفلاوین (ویتامین B2) سرشار است. اگر شما نگران میزان چربی شیر هستید، شیر کم‌چرب یا بدون چربی می‌تواند گزینه خوبی باشد.
برای مبتلایان به عدم تحمل لاکتوز، مصرف شیر می‌تواند منجر به بروز علائم در دستگاه گوارش شود. افراد دارای حساسیت به شیر نیز به همین ترتیب می‌توانند علائم شدیدی را تجربه کنند، بنابراین شیر لبنی نیز گزینه مناسبی برای آن‌ها نیست.
برای کسانی که مایل به نوشیدن شیر هستند اما نمی‌توانند آن را تحمل کنند یا از رژیم غذایی کاملاً گیاهی پیروی کنند، گزینه‌های جایگزین شامل شیر سویا است. یک فنجان شیر کامل حاوی 8 گرم پروتئین و 149 کاری است. یک فنجان شیر سویا حاوی 6.3 گرم پروتئین و 105 کالری است.
کلم بروکلی
در بین سبزیجات کلم بروکلی از مواد غذایی سرشار از پروتئین است. کلم بروکلی یک سبزی سالم است که ویتامین C، ویتامین K، فیبر و پتاسیم را تأمین می‌کند. همچنین مواد مغذی فعال زیستی دارد که ممکن است به محافظت در برابر سرطان کمک کند. کلم بروکلی ازنظر پروتئین در مقایسه با بیشتر سبزیجات دارای پروتئین بالایی است. 96 گرم کلم بروکلی، 3 گرم پروتئین و 31 کالری دارد.
گوشت گاو
گوشت گاو یکی از مواد غذایی سرشار از پروتئین است. همچنین گوشت گاو حاوی آهن هم است که به‌راحتی جذب بدن می‌شود. علاوه بر این حاوی ویتامین B12 و مواد مغذی ضروری دیگر به میزان زیادی می‌باشد. 85 گرم گوشت گاو حاوی 25 گرم پروتئین و 186 کالری می‌باشد.
ماهی تن
یکی دیگر از مواد غذایی سرشار از پروتئین، ماهی تن است. ماهی تن یک نوع ماهی محبوب است. می‌توانید آن را در انواع غذاهای پخته‌شده یا در سالادهای سرد و یا داغ میل کنید. چربی و کالری ماهی تن کم است اما منبع غنی پروتئین است؛ مانند ماهی‌های دیگر، ین نوع ماهی نیز منبع خوبی از مواد مغذی مختلف است و حاوی چربی های امگا 3 است. 142 گرم از ماهی تن حاوی 27 گرم پروتئین و 128 کالری است.
کینوا
Quinoa یک شبه غلات محبوب است که بسیاری آن را یک غذای فوق‌العاده می‌دانند. سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌ها است. Quinoa فواید درمانی زیادی دارد. یک فنجان از کینوا پخته‌شده (185 گرم) حاوی 8 گرم پروتئین و 222 کالری است.
مکمل های پروتئین آب پنیر
پروتئین آب‌پنیر یک پروتئین باکیفیت بالا از غذاهای لبنی است که می‌تواند به ساخت توده عضلانی کمک کند. همچنین ممکن است به کاهش وزن کمک کند. در هر برندی از این مکمل‌ها میزان پروتئین متفاوت است. ولی بیش از 90 درصد کالری تأمین‌شده از مکمل آب‌پنیر مربوط به پروتئین است.
عدس
عدس نوعی حبوبات است و جزء مواد غذایی سرشار از پروتئین است. آن‌ها ازنظر فیبر، منیزیم، پتاسیم، آهن، فولات، مس، منگنز و سایر مواد مغذی سرشار هستند. عدس جزو بهترین منابع پروتئین گیاهی در جهان است و برای گیاهخواران گزینه بسیار خوبی است. یک فنجان عدس (198 گرم) پخته‌شده حاوی 18 گرم پروتئین و 230 کالری است.
دانه های کدو تنبل
کدوتنبل حاوی دانه‌های خوراکی به نام دانه کدوتنبل است. آن‌ها در بسیاری از مواد مغذی ازجمله آهن، منیزیم و روی بسیار باورنکردنی هستند و جزء مواد غذایی سرشار از پروتئین به‌حساب می‌آیند. 85 گرم از این دانه‌ها حاوی 26 گرم پروتئین و 125 کالری است.
ماهی ( همه انواع آن)
ماهی به دلایل مختلف از غذاهای سالم به‌حساب می‌آید و سرشار از مواد مغذی ضروری است. برخی از انواع ماهی سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 که برای سلامت قلب ضروری است. ماهی نیز از مواد غذایی سرشار از پروتئین است.
میگو
ماهی به دلایل مختلف از غذاهای سالم به‌حساب می‌آید و سرشار از مواد مغذی ضروری است. برخی از انواع ماهی سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 که برای سلامت قلب ضروری است. ماهی نیز از مواد غذایی سرشار از پروتئین است.
جوانه بروکسل (کلم فندقی)
جوانه بروکسل یکی دیگر از سبزیجات با پروتئین بالا است که مربوط به کلم بروکلی است. آن‌ها ازنظر فیبر، ویتامین C و سایر مواد مغذی سرشار هستند. یک نیم فنجان (78 گرم) حاوی 2 گرم پروتئین و 28 کالری است.
بادام زمینی
بادام‌زمینی سرشار از پروتئین، فیبر و منیزیم است و جزء مواد غذایی سرشار از پروتئین به‌حساب می‌آید. مطالعات نشان می‌دهد که آن‌ها می‌توانند به شما در کاهش وزن کمک کنند. کره بادام‌زمینی همچنین پروتئین بالایی دارد، اما به همین ترتیب می‌تواند کالری بالایی نیز داشته باشد؛ بنابراین، شما باید آن را در حد اعتدال بخورید. بادام‌زمینی برای افرادی که حساسیت به آجیل دارند مناسب نیست. 28 گرم بادام‌زمینی حاوی 7 گرم پروتئین و 161 کالری است.
نقش پروتئین در بدن چیست؟
- نقش پروتئین در بدن این است که پروتئین ها، بلوک‌های ساختاری اندام‌ها، ماهیچه‌ها، پوست و هورمون‌ها را تشکیل می‌دهد.
- بدن شما برای نگهداری و ترمیم بافت‌ها به پروتئین نیاز دارد. همین‌طور کودکان نیز برای رشد خود به پروتئین به میزان کافی احتیاج دارند. به همین دلیل نقش پروتئین در بدن قابل‌توجه است.
- مطالعات نشان داده که خوردن مواد غذایی سرشار از پروتئین می‌تواند به کاهش وزن و چربی‌های شکم نیز کمک کند و در عین حال به افزایش حجم ماهیچه‌ها و قوی‌تر شدن آن‌ها نیز کمک می‌کند.
- یک رژیم غذایی سرشار از پروتئین ممکن است به کاهش فشارخون و بیماری دیابت نیز کمک کند.
- میزان پروتئین که هر فرد باید مصرف کند 46 گرم برای زنان و 56 گرم برای مردان است. به‌هرحال بسیاری از متخصصان بدن‌سازی و سلامت اعتقاد دارند که به مقداری بیشتر از مقادیر گفته شده به پروتئین نیاز داریم تا بدن ما به صورت خوبی عملکرد داشته باشد.
پروتئین حیوانی و گیاهی چیه؟
پروتئین‌های حیوانی از منابعی مانند گوشت، ماهی، مرغ، تخم‌مرغ، شیر و محصولات لبنی، مانند پنیر و ماست به دست می‌آیند. این پروتئین‌ها معمولاً حاوی تمام اسیدهای آمینه مورد نیاز برای بدن انسان هستند. پروتئین‌های گیاهی از منابع نباتی مانند لوبیا، عدس، نخود، کینوا، نارگیل، بادام، پسته، انواع دانه‌ها (مانند گندم، جو، برنج)، سویا، و سایر محصولات گیاهی به دست می‌آیند. این پروتئین‌ها نیز می‌توانند تمام اسیدهای آمینه مورد نیاز بدن انسان را فراهم کنند، با این وجود، بعضی از آن‌ها به تنهایی حاوی مقدار کمی از یک یا چند اسید آمینه ضروری باشند.
ممکن است پروتئین‌های گیاهی در مقایسه با پروتئین‌های حیوانی، حاوی مقادیر کمتری از یک یا چند اسید آمینه ضروری باشند. این اسیدهای آمینه ضروری به دلیل اینکه بدن انسان قادر به تولید آن‌ها نیست و باید از طریق مواد غذایی مصرف شوند، بسیار اهمیت دارند. به عنوان مثال، گلوتنین، که یک پروتئین اصلی در گندم و جو است، حاوی تمام اسیدهای آمینه ضروری نیست. این به این معنی است که برخی از اسیدهای آمینه ضروری که بدن برای ساخت پروتئین‌های مختلف نیاز دارد، در این پروتئین حضور ندارند یا به میزان کمی در آن موجودند.
بنابراین، برای تأمین تمام اسیدهای آمینه ضروری، مهم است که در رژیم غذایی افرادی که بیشتر از پروتئین‌های گیاهی استفاده می‌کنند، تنوع بالا وجود داشته باشد. انتخاب متنوع از منابع پروتئینی گیاهی، مانند سویا، کینوا، نخود، لوبیا، بادام، و دانه‌های دیگر، می‌تواند اطمینان حاصل کند که تمام اسیدهای آمینه مورد نیاز برای ساخت پروتئین‌های مختلف در بدن فراهم شوند.
نیاز روزانه به پروتئین چه قدر است؟
میزان نیاز روزانه به پروتئین برای افراد مختلف بسته به سن، جنسیت، سطح فعالیت، و وضعیت فیزیولوژیکی متفاوت است. در اینجا یک دسته‌بندی ساده برای نیازهای روزانه به پروتئین برای افراد مختلف ارائه میدهیم:
کودکان و نوزادان
– نوزادان (تا 6 ماهگی): حدود 9 گرم در روز
– نوزادان (6 تا 12 ماهگی): حدود 11 گرم در روز
– کودکان (1 تا 3 سال): حدود 13 گرم در روز
– کودکان (4 تا 8 سال): حدود 19 گرم در روز
نوجوانان و بزرگسالان
جنس مونث:
– نوجوانان (9 تا 13 سال): حدود 34 گرم در روز
– بزرگسالان (14 تا 18 سال): حدود 46 گرم در روز
– بزرگسالان (19 تا 70 سال): حدود 46-56 گرم در روز
– زنان باردار: حدود 71 گرم در روز
– زنان شیرده: حدود 71 گرم در روز
جنس مذکر:
– نوجوانان (9 تا 13 سال): حدود 34 گرم در روز
– بزرگسالان (14 تا 18 سال): حدود 52 گرم در روز
– بزرگسالان (19 تا 70 سال): حدود 56-63 گرم در روز
افراد با سطح فعالیت بالا
برای افرادی که سطح فعالیت بالایی دارند، ممکن است نیاز به مقدار بیشتری از پروتئین داشته باشند. در این موارد، ممکن است نیاز به افزایش حدود 10-20٪ نسبت به میزان معمولی باشد. این مقادیر تقریبی هستند و می‌توانند بسته به شرایط خاص فرد و توصیه‌های پزشک یا متخصص تغذیه تغییر کنند.
رژیم های غذایی پروتئینی
رژیم‌های غذایی پروتئینی به رژیم‌هایی اطلاق می‌شود که بر پایه افزایش مصرف پروتئین ساخته شده‌اند. این رژیم‌ها به عنوان یک روش برای افزایش سیری و اشباع بودن غذاها، کاهش کربوهیدرات‌های ساده و تقویت عضلات بدن مطرح هستند. اصولاً رژیم‌های غذایی پروتئینی بیشتر توسط ورزشکاران، بدن‌سازان، و افرادی که به دنبال افزایش استحکام و حجم عضلات هستند، استفاده می‌شوند. در زیر توضیحاتی در مورد انواع مختلف رژیم‌های غذایی پروتئینی آورده شده است:
رژیم غذایی پروتئینی حیوانی:
در این رژیم غذایی پروتئینی، اصلی‌ترین منابع پروتئینی از منابع حیوانی مانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و ماست تأمین می‌شود. این رژیم غذایی معمولاً با فاقد کربوهیدرات یا حاوی مقدار کمی از آن‌ها است.
رژیم غذایی پروتئینی گیاهی
در این رژیم غذایی پروتئینی، پروتئین اصلی از منابع گیاهی مانند سویا، کینوا، نخود، عدس، بادام، بذور، و دانه‌های مختلف تأمین می‌شود. این رژیم غذایی معمولاً حاوی کمترین مقدار چربی و کربوهیدرات است و بیشتر در جامعه گیاهخواران یا وگان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
رژیم غذایی کتوژنیک
در این رژیم غذایی پروتئینی، مصرف کربوهیدرات به حداقل می‌رسد و پروتئین و چربی‌ها از منابع حیوانی و گیاهی به میزان زیاد مصرف می‌شوند. هدف اصلی این رژیم کاهش وزن و افزایش سطح انرژی است، زیرا بدن به جای استفاده از گلوکز به عنوان منبع انرژی، از چربی‌ها استفاده می‌کند و به وضعیت کتوز وارد می‌شود.
رژیم غذایی افزایش وزن و حجم عضلات
در این رژیم غذایی پروتئینی، معمولاً شامل مصرف مقادیر زیادی پروتئین در کنار تمرینات مخصوص برای افزایش حجم عضلات است. افزایش مصرف کالری و پروتئین، همراه با تمرینات مقاومتی، باعث رشد و تقویت عضلات می‌شود.
هر کدام از در این رژیم های غذایی پروتئینی ممکن است برای اهداف مختلف و وضعیت‌های فردی مناسب باشند. با این حال، مهم است که پیش از شروع هر رژیم غذایی جدید، با یک متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید که مناسب برای شرایط شما است و نیازهای بدن شما را برطرف می‌کند.
مصرف پروتئین برای کاهش وزن
در مورد مصرف پروتئین برای کاهش وزن باید گفت که استفاده از پروتئین می‌تواند به عنوان یک ابزار موثر برای کمک به کاهش وزن و حفظ سلامتی باشد. در ادامه توضیحاتی درباره نقش پروتئین در کاهش وزن و چگونگی استفاده از آن برای این هدف توضیح داده ایم:
افزایش اشباع
پروتئین‌ها خود به دلیل فرآیند هضم طولانی‌تری که نسبت به کربوهیدرات‌ها دارند، احساس سیری و اشباع بیشتری را ایجاد می‌کنند. بنابراین، مصرف پروتئین در وعده‌های غذایی می‌تواند کمک کند تا کمتر غذا بخورید و از میزان کالری‌های مصرفی کاهش بدهید.
حفظ عضلات
وقتی که شما رژیم کاهش وزن را دنبال میکنید، ممکن است بخواهید از سوختن عضلات خود جلوگیری کنید و فقط چربی را از بین ببرید. مصرف پروتئین به عنوان سوخت برای عضلات بدن عمل می‌کند و کمک می‌کند تا عضلات حفظ شده و چربی‌ها به عنوان منبع اصلی انرژی استفاده شوند.
افزایش تخلیه حرارتی
فرآیند هضم پروتئین بیشترین مقدار انرژی را مصرف می‌کند و این به معنی افزایش تخلیه حرارتی بدن است. این افزایش تخلیه حرارتی می‌تواند به کاهش وزن کمک کند، زیرا بدن بیشتر انرژی را مصرف می‌کند.
کنترل افزایش انسولین
مصرف پروتئین می‌تواند کمک کند تا سطح قند خون را کنترل کرده و افزایش ناگهانی انسولین را جلوگیری کند. این می‌تواند در کنترل شدن اشتها و جلوگیری از مصرف بیش از حد کالری کمک کند.
سوزاندن چربی
پروتئین‌ها می‌توانند به عنوان یک منبع اصلی سوخت برای بدن در حین روند کاهش وزن عمل کنند، به خصوص اگر کالری مصرف شده از منابع پروتئینی سالم و کم چرب باشد.
هر چند که مصرف پروتئین می‌تواند در کاهش وزن مفید باشد، اما مهم است که توجه داشته باشید که تنها مصرف پروتئین به تنهایی کافی نیست و بهتر است که در کنار آن از یک رژیم غذایی متوازن و فعالیت ورزشی منظم نیز استفاده کنید. همچنین، قبل از شروع هر رژیم غذایی جدید یا افزایش مصرف پروتئین، مشورت با یک متخصص تغذیه یا پزشک مناسب است.
مکمل های پروتئینی خوبه؟
مکمل‌های پروتئین، محصولاتی هستند که به صورت پودری یا مایع موجودند و معمولاً از منابع پروتئینی مانند شیر، سویا، و گیاهان تولید می‌شوند. این مکمل‌ها برای تأمین نیازهای پروتئینی بدن استفاده می‌شوند، به ویژه در مواردی که نمی‌توان از غذاهای معمولی به مقدار کافی پروتئین دریافت کرد یا برای کسانی که به دنبال راحتی و سرعت در مصرف پروتئین هستند. در زیر توضیحاتی درباره مکمل‌های پروتئینی و انواع آن‌ها ارائه داده ایم:
پروتئین وی
این یکی از معروف‌ترین مکمل‌های پروتئینی است و از آب پنیر ساخته می‌شود. پروتئین وی معمولاً حاوی تمامی اسیدهای آمینه ضروری است و به عنوان یک منبع پروتئینی کامل شناخته می‌شود.
پروتئین سویا
پروتئین سویا از سویا استخراج می‌شود و یک منبع پروتئینی گیاهی است. این مکمل پروتئینی معمولاً حاوی اسیدهای آمینه ضروری و مواد مغذی دیگری است که برای سلامتی مفید هستند.
پروتئین کازئین
این نوع پروتئین از شیر استخراج می‌شود و به طور طبیعی در پنیر و محصولات لبنی وجود دارد. پروتئین کازئین معمولاً به عنوان یک پروتئین طولانی مدت شناخته می‌شود که به مرور زمان در جریان هضم آهسته می‌شود و ممکن است احساس سیری و اشباع بیشتری ایجاد کند.
پروتئین گیاهی
این نوع پروتئین از منابع گیاهی مانند سویا، عدس، نخود، و کینوا استخراج می‌شود. این مکمل‌های پروتئینی برای افرادی که به دنبال یک منبع پروتئینی گیاهی هستند یا به دلایلی از مصرف محصولات حیوانی خودداری می‌کنند، مناسب هستند.
مخلوط‌های پروتئینی
مخلوط‌هایی وجود دارند که از ترکیب مختلفی از پروتئین‌های مختلف مانند پروتئین وی، و پروتئین گیاهی ساخته شده‌اند. این مکمل‌ها می‌توانند مزایای مختلفی از جمله تأمین تنوع در اسیدهای آمینه و مواد مغذی را داشته باشند.
قبل از استفاده از هر نوع مکمل پروتئینی، مهم است که با یک متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید، به خصوص اگر به دلیل وضعیت‌های مختلفی مانند بارداری یا بیماری‌های مزمن در حالت خاصی قرار دارید. همچنین، توجه به دستورالعمل‌ها و مقدار مصرف معرفی شده توسط سازنده محصول نیز ضروری است.
آیا استفاده از مکمل های پروتئین خوبه؟
استفاده از مکمل‌های پروتئینی می‌تواند در برخی موارد مفید باشد، اما همواره باید با دقت و در شرایط مشخص مصرف شود. در زیر به برخی مزایا و معایب استفاده از مکمل‌های پروتئینی اشاره می‌کنم:
مزایا استفاده از مکمل های پروتئینی
1.تأمین نیازهای پروتئینی: برای افرادی که نمی‌توانند از منابع طبیعی پروتئین به میزان کافی استفاده کنند، مصرف مکمل‌های پروتئینی می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا نیازهای پروتئینی بدن خود را تأمین کنند.
2. راحتی و سرعت: مصرف مکمل‌های پروتئینی می‌تواند به عنوان یک راه سریع و آسان برای تأمین پروتئین بدن در هر زمان و مکان مورد استفاده قرار گیرد.
3.تقویت عضلات: برای ورزشکاران و بدن‌سازانی که به دنبال افزایش حجم و قدرت عضلات هستند، مصرف مکمل‌های پروتئینی می‌تواند در تقویت و بازسازی عضلات کمک کند.
معایب استفاده از مکمل های پروتئینی
1. مصرف اضافی کالری: برخی از مکمل‌های پروتئینی حاوی مقدار قابل توجهی کالری هستند که ممکن است در مصرف اضافی کالری و افزایش وزن تاثیرگذار باشد.
2. مشکلات گوارشی: برای برخی افراد مصرف مکمل‌های پروتئینی می‌تواند باعث مشکلات گوارشی مانند سوء هاضمه، نفخ و یا دل درد شود.
3. ترکیبات اضافی: برخی از مکمل‌های پروتئینی ممکن است حاوی ترکیبات اضافی نظیر شکرها، رنگدهی‌ها و افزودنی‌های دیگر باشند که ممکن است برای سلامتی مضر باشند.
4. تأثیرات جانبی: استفاده بیش از حد یا بدون راهنمایی متخصص می‌تواند منجر به تأثیرات جانبی مانند افزایش وزن، اختلالات کلیوی، و افزایش کلسترول خون شود.
دوست عزیز علم فودی اگر می خوای از دوره های تخصصی که علم فود برگزار میکنه باخبر بشی و کلی مطلب علمی در زمینه صنایع غذایی یاد بگیری علم فود رو در اینستاگرام هم دنبال کن (کافیه روی عکس زیر کلیک کنی تا وارد پیج علم فود بشی):
